Related Posts
Afyon İş Hukuku
Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleabat bir düzen bileğildir. Ahbaplık, maşer zarfında insanların cidden nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak sinein vardır. Adalet kıymeti nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene eklemek, toplumsal yaşamın gerçekleşmesini bulmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin kontrasına onaylama edilmesi ve uyulması gereken, kesinlikle düz kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer zarfında insanların ekonomi ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her dakika mümkündür. “İşte tüze, adam davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir tip, bir bütündür.” İnsan-adam, adam-huy ilişkilerinin insanlığın şerik çıkarı ve huzuru sinein evrensel ilkelerle güvence altına tuzakınmasıdır. Ahbaplık, insaniyet seviyesi sinein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birçok düşünce ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, maşer sözleşmesi, huy ve insanlar olarak belirten inançlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun şerik iyiliğini bulmak maksadıyla konulmuş olan ve hep gücüyle desteklenen kaide, kazanç ve kanunların kâffesidür. Henüz geniş bir tanımıyla tüze, adalete yönelmiş toplumsal yaşfakat düzenidir. Ahbaplık Lafız Fehvaı Ahbaplık kelimesi Arapça “kazanç” kökünden gelir ve kazanç kelimesinin çoğulu olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “kazanç” kelimesinin çoğulu “ah’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na nazaran tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk anlamında da kullanılır. Yol Fehvaı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu sinein hala doyurucu bir tanım strüktürlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok onaylama edilen tanımı ise: “Sınırlı bir zamanda makul bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) bağlanmış kurallar kâffesidür.” Ilmî bir disiplin olarak tüze, kendi zarfında ana olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri süje alan kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile devlet yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Umum Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna karşılık Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun çıbanlıca ast dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku sair toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik devlet aracılığıyla güvenceye tuzakınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır. Ahbaplık kuralları adam davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kıymetiharbiye hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle misal nitelikteki parçalanmamış durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık alanında yaptırım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek sinein kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamayı ve korumayı fakatçlayan yaptırımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları engellemek sinein kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapishane ve para cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kelepir metres; algı hukukunda algı ve gümrüksüzçılık cezaları gibi değiştirilmiş tüze dallarında değiştirilmiş yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ait çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; şuuri bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek yahut siyasi inançleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan tüze, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş toplumsal bir yaşfakat düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, pratik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun toplumsal yaşamı düzenleyip insanların amerikan barış ve güvenlik zarfında bir arada yaşamalarını sağlamaktır. 2. Kılgın Yarar (Sosyal İhtiyaçların önlanması) Hukukun pratik amacını, toplumsal gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer zarfında canlı insanların, birbirleri ile kurmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanoğlunun strüktürsından kaynaklanan gereksinimlerinı kontralamaya çtuzakışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile tevellüt, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek tüze düzeni yaşamın ana gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun katıksız strüktürsına ve bundan gelecek mevrut gereksinimlerine onat olmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, ekonomik gerçeklere bile sınırlıdır; ekonomik ihtiyaçlara uymalı ve onları kontralamalıdır. 3. Adalet Ahbaplık bu fonksiyonu ile makul bir organizasyon altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir muadelet düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak temel kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısa tanımıyla türe, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) olmak üzere dü değiştirilmiş anlamda kullanılır. Adalet esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet anlamında zatî bir özelliği deyimler. Eş her dakika haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni yöneltmek yolunda baki ve bileğişçilikmez bir çaba gösterir. İşte bu ekonomi ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile ait oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe nosyonı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği takanak biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze alanında hukuki kıymetiharbiye olarak alay konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Sosyete sineindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini sineermiş kurallar parçalanmamışü olarak tüze, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve sömürmek yerinde bulunduğuna nazaran, adaletin böylece, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü türe nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm tüze sistemine ve sistemlerine hükümran mevcut, nesnel ve salt bir kıymetiharbiye niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini sineerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; ister bulunan düzeni muhafaza etmek, gerekse onu bileğişçiliktirmeyi meşrulaştırmak sinein her dakika adalete çıbanvurulur. Nesnel ve kanun üstü türe hukukta kontramıza müesses tüze düzenlerinin birincil örneği, olması gereken tüze anlamında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, bulunan tüze düzenlerinin namına onat olup olmadığı açısından bir kıymetiharbiye ve değerlendirme ölçüsü evet. Yine bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve negatif kontralıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon muvazene zarfında olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Düzgülü olarak tüm tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem toplumsal yaşfakat uyacak, hem bile bu toplumsal yaşamın amerikan barış zarfında sürebilmesi sinein bir düzen görünümünü sağlamaya çtuzakışacaktır.